Đã 1010 năm kể từ mùa thu Canh Tuất 1010, đức Lý Thái Tổ ban “Chiếu dời đô”, quyết định dời kinh đô Đại Việt từ Hoa Lư về định đô tại đất “Rồng bay”, Thăng Long – Hà Nội vẫn luôn khẳng định một vùng đất địa linh nhân kiệt, hội tụ nhân tài bốn phương để kiến tạo nên Thăng Long – Hà Nội rạng ngời trong lịch sử, vẫn lắng đọng hồn núi sông ngàn năm, với những giá trị truyền thống lịch sử, văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc, để tự hào là nơi hội tụ, kết tinh và tỏa sáng của nền văn hóa dân tộc, “Thủ đô của lương tri và phẩm giá con người”, “Thủ đô anh hùng”, “Thành phố vì hòa bình”.
Hà Nội hôm nay được mở rộng, với quy mô gần 10 triệu dân, ở thời điểm cơ cấu dân số vàng (trên 51,7% dân số trẻ); có kho tàng di sản văn hóa to lớn, là nơi tập trung nhân tài, trí tuệ của cả nước; văn hiến Thăng Long, văn hóa Xứ Đoài cùng tinh hoa của các vùng văn hóa khác trên địa bàn Thủ đô đã được gìn giữ tốt đẹp, đồng thời hòa quyện và bổ sung cho nhau, tạo nên tầm cao mới, vị thế mới cho văn hóa, khẳng định văn hóa thực sự là nguồn lực nội sinh, là sức mạnh mềm, động lực tinh thần to lớn, cùng với tiến trình hội nhập mạnh mẽ, quan hệ hợp tác quốc tế được phát triển mở rộng với hơn 100 thủ đô, thành phố lớn trên thế giới đã và đang tạo nên thế và lực mới trên trường quốc tế, tạo đà cho Thủ đô phát triển nhanh và bền vững.
Tiếp nối truyền thống văn hiến, anh hùng, vì hòa bình, phát huy mạnh mẽ tiềm năng, nguồn lực sáng tạo được hun đúc từ hơn nghìn năm qua để khơi dậy ý chí, khát vọng vươn lên của người Hà Nội, đặc biệt để bắt kịp xu thế phát triển của thời đại – kỷ nguyên văn minh trí tuệ và toàn cầu hóa, Hà Nội tin rằng, nếu biết phát huy tối đa khả năng sáng tạo trong môi trường kết nối quốc tế, thành phố sẽ thêm một lần nữa hiện thực hóa tầm nhìn và khát vọng sáng tạo mang tên Thăng Long từ ngàn năm trước, xứng đáng là Thủ đô, trái tim của cả nước, vai trò đầu tàu, vị trí trung tâm đầu não chính trị – hành chính quốc gia, trung tâm lớn về văn hóa, khoa học, giáo dục, kinh tế và giao dịch quốc tế.
Thực hiện Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 theo Quyết định số 1755/QĐ-TTg, ngày 8/9/2016 của Thủ tướng Chính phủ, trong đó xác định Hà Nội trở thành trung tâm sáng tạo của cả nước, Ủy ban nhân dân Thành phố Hà Nội đã xây dựng Hồ sơ “Hà Nội – Thành phố sáng tạo” đề cử tham gia Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO. Và đến tháng 10/2019, tròn 20 năm kể từ khi Hà Nội được vinh danh là Thành phố hòa bình của UNESCO, Hà Nội chính thức trở thành thành viên của Mạng lưới các Thành phố sáng tạo của UNESCO ở lĩnh vực Thiết kế sáng tạo. Kể từ đây, Hà Nội tham gia quá trình thúc đẩy hợp tác quốc tế giữa các thành phố trong mạng lưới với mục tiêu lấy nguồn lực văn hóa và sáng tạo văn hóa làm nền tảng cho quá trình phát triển đô thị bền vững. Đây chính là cơ hội giúp Hà Nội tăng cường vai trò và vị thế của mình, khai thác những lợi thế tiềm năng nhằm tạo ra sự khác biệt, độc đáo và hấp dẫn.
Quá trình tham vấn trong nước và quốc tế từ năm 2018-2019 đã chỉ ra và nhấn mạnh những lợi thế về truyền thống, nguồn lực, động lực trong thiết kế sáng tạo của Hà Nội, cũng như bối cảnh phát triển năng động của Thủ đô và đất nước trong bối cảnh hội nhập quốc tế giai đoạn mới. Song song với việc xác định các nguồn nội lực, các đối tác cho rằng Hà Nội không thể bỏ qua việc xác lập vị trí tiên phong trong khu vực và các nền tảng có tính toàn cầu để định vị chiến lược phát triển của Thủ đô.
Mục tiêu chiến lược đến năm 2025, xây dựng phát triển thủ đô Hà Nội phát triển nhanh và bền vững theo hướng đô thị xanh, thành phố thông minh, hiện đại có sức cạnh tranh cao trong nước và khu vực; định hướng đến năm 2030 Hà Nội trở thành thành phố “xanh-thông minh-hiện đại”, phát triển năng động, hiệu quả, có sức cạnh tranh khu vực, quốc tế và tầm nhìn đến năm 2045, Hà Nội có chất lượng cuộc sống cao, kinh tế, văn hoá, xã hội phát triển toàn diện, bền vững, là thành phố kết nối toàn cầu và có sức cạnh tranh quốc tế;
Danh hiệu Thành phố vì Hòa bình năm 1999 được trao tặng cho Hà Nội nhờ bề dày lịch sử và truyền thống hòa nhập và vị tha. Hà Nội – Thành phố sáng tạo là danh hiệu thế kỷ 21, với tầm nhìn hướng về tương lai, phản ánh khát vọng quốc gia, trở thành một thành viên sáng tạo, tích cực và có trách nhiệm trong khu vực và thế giới. Trong đơn đệ trình UNESCO, Thành phố nhấn mạnh khát vọng vị thế thành phố sáng tạo về thiết kế, đồng thời khẳng định di sản văn hóa trù phú của Hà Nội là sự kế thừa của gia tài sáng tạo và đổi mới, là mảnh đất màu mỡ để phục hưng văn hóa trong thời đại mới với sự dẫn dắt của thanh niên – những công dân tài năng và năng động của Hà Nội. Mặc dù danh hiệu Thành phố Sáng tạo sẽ thêm phần nâng cao vị thế cho danh hiệu Thành phố vì Hòa bình, nhưng đóng vai trò là một phương tiện giúp Hà Nội phát triển thành Kinh đô Sáng tạo, trao quyền cho người dân và xây dựng một nền kinh tế cân bằng, đa dạng và đổi mới là giá trị đích thực của danh hiệu này. Nói cách khác là hướng về phương pháp phát triển bền vững hơn và lấy con người làm trung tâm.
“Khi tham gia Mạng lưới các Thành phố Sáng tạo của UNESCO, Hà Nội có thể mở rộng hợp tác và trao đổi với các Thành phố Thiết kế khác như Seoul, Singapore, Kobe, Thượng Hải, Bandung trong khu vực; và các thành phố như Helsinki, Montreal, Berlin và Turino trên toàn cầu. Tuy nhiên, với tất cả những tiềm năng có được từ việc gia nhập mạng lưới này, thì sự hợp lực ở cấp địa phương mới là điều thứ yếu nhất với Hà Nội. Đó là lý do Kế hoạch hành động do thành phố đệ trình – phần chủ chốt của hồ sơ, đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hợp tác giữa cộng đồng, chính phủ, các trường đại học, khu vực tư nhân và bạn bè, đối tác quốc tế để hỗ trợ việc hiện thực hóa chiến lược phát triển của Hà Nội, nhằm thúc đẩy các sáng kiến và kết nối chúng để có được cách tiếp cận tập trung và chặt chẽ” – ông Michael Croft từng nhấn mạnh.
Có thể nói, trước những cơ hội và thách thức, Hà Nội đang đứng trước một bước chuyển mình then chốt. Việc là thành viên Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO tiếp tục là động lực để Hà Nội tạo nên những thay đổi chiến lược trong 20 năm tới. Những thay đổi này sẽ cung cấp một nền tảng vững chắc để Hà Nội đề xuất các giải pháp thiết kế sáng tạo hướng thành phố tới sự phát triển bền vững; góp phần làm phong phú thêm cuộc sống của người dân, cũng như giải quyết các áp lực cơ sở hạ tầng và dân số. Đây còn là động lực để thành phố nâng cao nhận thức toàn diện trong xã hội về vai trò của thiết kế, khuyến khích sự cống hiến cho thiết kế và đổi mới trong cộng đồng thanh niên Việt Nam. Tham gia Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO trong lĩnh vực thiết kế sẽ gia tăng mối liên kết, khả năng thực hiện các cam kết giữa các thành phố khác nhau trong các dự án công cộng và tư nhân; nâng cao năng lực thể chế, tạo môi trường thúc đẩy sự sáng tạo, biến thiết kế sáng tạo trở thành giải pháp phát triển văn hóa, bảo vệ di sản, kết nối hiện tại và tương lai.
Thu Huệ / nguoihanoi.com.vn
