Đền Đồng Cổ (phố Thụy Khuê, phường Bưởi, quận Tây Hồ) được xây dựng năm 1028, thời Lý. Ngôi đền thờ thần Trống Đồng linh thiêng, được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng Di tích Lịch sử năm 1992.
 |
| Các đại biểu tham dự toạ đảm bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể Hội thề Trung hiếu đền Đồng Cổ. |
Đền Đồng Cổ gắn liền với Hội thề “Trung hiếu” là nét văn hoá độc đáo và đặc sắc của Thăng Long – Hà Nội ngàn năm văn hiến. Mặc dù đền Đồng Cổ (phường Bưởi) không phải là nơi gốc tích thờ Thần Đồng Cổ, bởi nơi thờ Thần Đồng Cổ ở Núi Đồng Cổ, xã Đan Nê, huyện Yên Định, tỉnh Thanh Hóa, tuy nhiên chỉ ở đền Đồng Cổ (phường Bưởi, quận Tây Hồ) mới có Hội thề Trung hiếu. Hội thề nghiêng theo thể thức của một hội thề non nước, với câu thề “Làm con bất hiếu, làm tôi bất trung, thần minh tru diệt” do chính các quan trong triều đọc.
Xưa kia, Hội thề Trung hiếu đền Đồng Cổ là một trong những lễ hội lớn và quan trọng của Triều đại Lý, kể từ năm 1028, khi Vua Lý Thái Tông cho dựng đàn thề, khởi xướng lễ thề với mục đích răn dạy các quần thần, tướng sĩ và con dân trong thiên hạ.
Ngày nay, cứ tới ngày mùng 4 tháng Tư âm lịch hàng năm, chính quyền và nhân dân làng Đông Xã, phường Bưởi, quận Tây Hồ lại nô nức mở hội. Tham gia lễ hội không chỉ có dân vùng Bưởi mà còn có đông đảo bà con các vùng khác.
 |
| Đền Đồng Cổ gắn liền với Hội thề “Trung hiếu” là nét văn hoá độc đáo và đặc sắc của Thăng Long – Hà Nội ngàn năm văn hiến. |
Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Quang Ngọc – Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam cho biết, trải qua thời gian, hình thức tổ chức lễ hội có sự thay đổi nhưng lễ hội đền Đồng Cổ vẫn là lễ hội của triều đình, hướng về nguồn cội, triệt để khai thác sức mạnh niềm tin và sự đồng thuận của triều đình và toàn xã hội, vì sự toàn vẹn của vương triều và thể chế.
“Hội thề đền Đồng Cổ thực sự là một Hội thề non nước, một đại lễ hội của kinh thành Thăng Long, không chỉ đời Lý và các đời Trần, Lê mà cho đến ngày nay cũng vẫn được duy trì và tiếp nối. Nét đặc sắc của Hội thề đền Đồng Cổ chính là sự hòa hợp, kết quyện giữa nghi thức cung đình và dân gian, mượn oai thần linh để tạo nên sự thăng hoa và hết mình của toàn thể cộng đồng, vì sự trường tồn của triều đình và của đất nước”, Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Quang Ngọc khẳng định.
Hướng tới Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia
Với những giá trị văn hóa đặc sắc của Hội thề, tại toạ đàm “Bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể Hội thề Trung hiếu đền Đồng Cổ”, do Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội phối hợp với Ủy ban nhân dân (UBND) quận Tây Hồ tổ chức vừa qua, các nhà khoa học, nhà nghiên cứu văn hóa đều thống nhất việc xây dựng hồ sơ đề nghị ghi danh Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia Hội thề Trung hiếu đền Đồng Cổ. Đây chính là biện pháp bảo vệ và từng bước phục hồi giá trị gốc để phù hợp với tính thời sự hiện nay.
 |
| Nét đặc sắc của Hội thề đền Đồng Cổ chính là sự hòa hợp, kết quyện giữa nghi thức cung đình và dân gian. |
Giáo sư sử học Lê Văn Lan cho biết: Trải qua thời gian, Hội thề Trung hiếu vẫn mang tính thời sự, việc phục hồi, bảo vệ lễ hội là bảo vệ tính thời sự của nó. Trước mắt, cơ quan chức năng cần xây dựng hồ sơ ghi danh Lễ hội là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia, sau đó cần tạo kịch bản lễ hội.
Khẳng định những giá trị của di tích đền Đồng Cổ cùng với Hội thề Trung hiếu, Giáo sư, Tiến sĩ Lê Hồng Lý – Chủ tịch Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam cho rằng, lễ hội có giá trị tâm linh và tinh thần nhân văn sâu sắc. Đây là một lễ hội hiếm hoi thời phong kiến được sử sách ghi chép một cách chính thức, hầu hết các lễ hội khác chỉ được ghi như những sự kiện. Lễ hội có ý nghĩa sâu sắc, hướng đến sự trung thành của quan lại với triều đình, sự hiếu thuận của con cái trong gia đình. Vì vậy việc gìn giữ, khôi phục lễ hội thề đền Đồng Cổ là điều cần thiết với cả nước nói chung, Hà Nội nói riêng.
“Bên cạnh việc khai thác những giá trị lịch sử và nhân văn của lễ hội, nếu lễ hội được tổ chức tốt và biết khai thác thì sẽ là một điểm du lịch thu hút khách thập phương đến thăm ngày một đông hơn, trở thành một sản phẩm du lịch của quận Tây Hồ, của thành phố Hà Nội.
Vì vậy cần có sự sưu tầm, nghiên cứu, khai thác thêm những tư liệu, đồng thời có kế hoạch lập đề án xây dựng lễ hội này ở quy mô lớn hơn trong thời gian tới, tạo thành một điểm nhấn của văn hóa. Muốn làm được như vậy cần có sự vào cuộc của UBND quận, các nhà nghiên cứu và quản lý văn hóa, các cấp, ngành cùng góp sức để lễ hội ngày một khang trang, phong phú hơn, phản ánh đúng thực chất giá trị của lễ hội”, Giáo sư, Tiến sĩ Lê Hồng Lý, Chủ tịch Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam chia sẻ.
Từ những ý kiến, chia sẻ của các nhà khoa học, nhà nghiên cứu văn hóa tại toạ đàm, Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao thành phố Hà Nội Đỗ Đình Hồng khẳng định, thời gian tới, các đơn vị sẽ hoàn thiện hồ sơ để ghi danh, xếp hạng Hội thề vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia, xây dựng kịch bản lễ hội bài bản, chi tiết, sát thực với lịch sử, kết nối di tích và lễ hội đền Đồng Cổ với hệ thống di sản văn hóa trên địa bàn quận Tây Hồ cũng như thành phố Hà Nội, đồng thời đẩy mạnh công tác giáo dục di sản đến với cộng đồng và người dân Thủ đô.
