Chiều 6/10, tại Trung tâm văn hóa Hồ Gươm, Ban quản lý hồ Hoàn Kiếm và phố cổ Hà Nội phối hợp với Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I – Cục văn thư và Lưu trữ Nhà nước tổ chức khai mạc triển lãm tư liệu lưu trữ với chủ đề “Hồ Gươm, Giao lộ Đông Tây”.
Hồ Gươm – dấu tích của một khúc sông Nhị Hà xưa, là thắng cảnh nổi tiếng của Thủ đô. Với vị trí đắc địa, hồ Gươm đã được người Pháp lựa chọn để trở thành trung tâm trong công cuộc chỉnh trang Thành phố Hà Nội ngay khi họ đặt chân đến mảnh đất này. Dưới bàn tay quy hoạch của người Pháp, hồ Gươm như một giao lộ – điểm nối hai nét kiến trúc và văn hóa Đông – Tây, là sự chuyển biến hợp lý giữa khu phố Ta ở phía Bắc và khu phố Tây ở phía Nam.
Cùng với những nếp quen cũ, những tập quán sinh hoạt truyền thống của người Hà Nội, diện mạo mới của một đô thị phương Tây đã khiến cho lối sống của người dân có nhiều điều mới mẻ. Sự cộng hưởng đó đã tạo nên một dấu ấn rất riêng cho hồ Gươm và Phố cổ ngày nay.
Qua từng năm tháng, Hà Nội đã có biết bao đổi thay. Trong đó, hồ Gươm đã nhanh chóng trở thành một trung tâm hành chính, tín ngưỡng, thương nghiệp, dịch vụ và văn hóa giải trí, “một vòng trang sức của Hà Nội”.
Dù trong quá khứ, hiện tại hay tương lai, hồ Gươm vẫn luôn đóng vai trò là trung tâm, nơi hỗ trợ cho các hoạt động truyền thống, nơi chứng kiến và tiếp nhận những thăng trầm lịch sử của thành phố và người dân nơi đây.
Với hơn 100 tài liệu, tư liệu, hình ảnh và bản vẽ được chia theo 3 chủ đề: Quá trình thay đổi diện mạo Hồ Gươm, Bảo tồn không gian văn hóa lịch sử Hồ Gươm, Hồ Gươm – Trung tâm dịch vụ và văn hóa giải trí, trưng bày giúp công chúng có cái nhìn toàn diện hơn về sự tiếp biến cảnh quan, không gian lịch sử – văn hóa hồ Gươm trong những năm đầu thế kỷ XIX đến giữa thế kỷ XX.
Công chúng được trở về với một hồ Gươm xưa cũ còn lưu dấu trong những bản vẽ tổng thể kiot bán hoa ven hồ Gươm; bản đồ tổng thể khu chợ phiên y tế năm 1954 (thể hiện rõ vị trí cầu Rồng nối từ bờ Hồ ta Tháp Rùa); bức ảnh toàn cảnh chùa Báo Ân; ảnh phố Tràng Tiền, Hàng Khay với những hiệu thuốc, hiệu sách, cửa hàng thời trang; rạp chiếu bóng trên phố Hàng Dầu; cuộc thi thuyền độc mộc và thuyền thúng với điểm xuất phát là đảo Ngọc; các công trình được thi công xây dựng quanh hồ Gươm…
Nhiều câu chuyện thú vị cũng được gợi nhắc qua những tư liệu, hình ảnh như: sự kiện cầu Thê Húc bị sập vào đêm 30 Tết Quý Tỵ (1953), chuyện dỡ bỏ trưng bày tượng Nữ thần tự do trên đỉnh Tháp Rùa hay những tờ đơn xin thuê kiot cửa hàng của người dân, thông cáo của thành phố về việc mở chợ Tết tháng Chạp năm Canh Dần (1951) tại khu chợ phiên Bờ Hồ, dọc theo đại lộ Beauchamps (phố Lê Thái Tổ)…
Chia sẻ về việc tổ chức trưng bày, bà Trần Thị Mai Hương, Giám đốc Trung tâm lưu trữ Quốc gia 1 cho hay, cách đây 2 năm triển lãm “Hồ Gươm, Giao lộ Đông Tây” đã được tổ chức, tuy nhiên do đại dịch Covid – 19 nên trưng bày mới chỉ được tổ chức online. “Việc tổ chức trực tiếp triển lãm tại không gian bên hồ Gươm là minh chứng cho sự kết nối phát huy giá trị di sản của các cơ quan quản lý, văn hóa với cơ quan lưu trữ. Chúng tôi hi vọng qua trưng bày những tài liệu, hình ảnh quý mà Trung tâm lưu giữ sẽ đến được với công chúng”, bà Mai Hương nhấn mạnh.
Phát biểu tại lễ khai mạc triển lãm bà Trần Thị Thúy Lan – Phó Trưởng ban Quản lý quản lý hồ Hoàn Kiếm và phố cổ Hà Nội hi vọng trưng bày này sẽ mang tới cho công chúng những hồi ức đẹp về Hồ Gươm và Hà Nội xưa, đồng thời bày tỏ mong muốn thời gian tới sẽ phối hợp cùng Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I nghiên cứu triển khai nhiều những dự án, chương trình nhằm hỗ trợ trong công tác bảo tồn các giá trị di sản trên địa bàn quận Hoàn Kiếm.
Triển lãm “Hồ Gươm, Giao lộ Đông – Tây” diễn ra đến hết ngày 31/10/2023 tại sảnh tầng 1 của Trung tâm thông tin văn hóa Hồ Gươm và không gian đi bộ đường Lê Thái Tổ (đoạn đối diện đền Vua Lê)./.
Thụy Phương
Mang tới những hồi ức đẹp về Hồ Gươm và Hà Nội xưa (nguoihanoi.vn)
