Tác giả Hoa Bằng – Hoàng Thúc Trâm (1902-1977) là nhà nghiên cứu sử học, văn học; nhà dịch thuật Hán học nổi tiếng ở nước ta; quê ở làng Hạ Yên Quyết, nay thuộc phường Yên Hòa, quận Cầu Giấy, Hà Nội.
Theo nhà sử học Tạ Ngọc Liễn, Ủy viên Hội đồng khoa học Trung tâm UNESCO Thông tin tư liệu lịch sử và văn hóa Việt Nam, trong sự nghiệp nghiên cứu sử học của tác giả Hoa Bằng, cuốn “Quang Trung – Anh hùng dân tộc” có lẽ là công trình đặc sắc nhất và đồng thời đó cũng là một trong những tác phẩm xuất sắc của nền sử học hiện đại Việt Nam.
Dưới ngòi bút linh hoạt, đầy sức hấp dẫn của tác giả Hoa Bằng, cùng những tư liệu phong phú, trong cuốn sách, tầm vóc, tài năng của hoàng đế Quang Trung hiện lên vô cùng sống động và được tác giả làm sáng rõ với những nhận định, đánh giá xác đáng. Cuốn sách được xuất bản lần đầu năm 1944, trải qua nhiều lần xuất bản với nhiều nhà xuất bản khác nhau.
Nhằm tiếp tục gìn giữ, kế thừa, tiếp bước và phát huy truyền thống lịch sử hào hùng của phong trào Tây Sơn và tỏ lòng thành kính, tri ân những đóng góp của người anh hùng “áo vải”, trí dũng song toàn Quang Trung – Nguyễn Huệ, Nhà Xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật xuất bản cuốn sách Quang Trung – Anh hùng dân tộc (1788-1792). Ấn bản lần này được lấy theo bản in năm 1998, do Trung tâm UNESCO Thông tin tư liệu lịch sử và văn hóa Việt Nam cung cấp. Cuốn sách gồm 4 phần: “Quật khởi”, “Bắc tiến”, “Đối ngoại”, “Nội trị”.
Ở lời giới thiệu, nhà sử học Tạ Ngọc Liễn viết: “Trong lịch sử nghiên cứu về thời Tây Sơn, Hoa Bằng là người đi đầu, đạt những thành tựu vững vàng nhất. Với cuốn “Quốc văn đời Tây Sơn” (1950), đặc biệt là cuốn “Quang Trung – Anh hùng dân tộc”, Hoa Bằng đã cắm một mốc chắc chắn, không ai quên được khi muốn tiếp tục đi vào nghiên cứu cuộc khởi nghĩa Tây Sơn cùng vương triều Tây Sơn. Có thể nói, tất cả các thành tích quân sự, chính trị, ngoại giao, văn hóa thời Tây Sơn cũng như tầm vóc, tài năng của Nguyễn Huệ đã được Hoa Bằng làm sáng rõ và đánh giá xác đáng qua tác phẩm quan trọng này. Ngòi bút viết về người anh hùng Nguyễn Huệ của Hoa Bằng rất tươi tắn, linh hoạt, có sức hấp dẫn, lôi cuốn người đọc”.
Theo nhà sử học Tạ Ngọc Liễn, cơ sở nền móng làm cho cuốn “Quang Trung – Anh hùng dân tộc” đứng vững được lâu chính là nhờ tác giả đã khai thác, sử dụng được một khối lượng tư liệu vừa phong phú, vừa mới mẻ mà nhiều nhà nghiên cứu đương thời không tiếp cận được. Có thể nói, tới bây giờ, những tài liệu về thời Tây Sơn được Hoa Bằng lựa chọn đưa vào công trình này vẫn còn hữu ích đối với đông đảo độc giả yêu thích lịch sử dân tộc.
Thụy Du
Xuất bản cuốn sách đặc sắc về “Anh hùng áo vải” Quang Trung (hanoimoi.vn)
