8 gương mặt nghệ sĩ được vinh danh với những tác phẩm thể hiện sự khám phá, tìm tòi và chiêm nghiệm trong hình thức và chủ đề hội họa, qua đó bộc lộ góc nhìn về cuộc sống đương đại. Cuộc thi cũng mở ra cơ hội cho các nghệ sĩ trẻ được giao lưu với khu vực.
Những thử nghiệm
Cuộc thi UOB Painting là chương trình nghệ thuật lâu đời nhất tại Singapore và là một trong những cuộc thi danh tiếng nhất tại khu vực Đông Nam Á, lần đầu tiên được tổ chức vào năm 1982 với mục tiêu công nhận các nghệ sĩ ở khu vực Đông Nam Á và mang đến cơ hội giúp họ công bố tác phẩm của mình với cộng đồng rộng lớn hơn. Cuộc thi sau đó được mở rộng sang Indonesia, Malaysia, Thái Lan và năm 2023 lần đầu tiên có mặt tại Việt Nam. Đến nay cuộc thi đã góp phần phát hiện hơn 1.000 tài năng nghệ thuật Đông Nam Á, đồng thời vinh danh nhiều nghệ sĩ chuyên nghiệp có những đóng góp cho sự phát triển của nghệ thuật.
Các tác phẩm thắng giải năm nay được đánh giá cao nhờ kỹ thuật thể hiện, vượt ra khuôn khổ của hội họa truyền thống, thử nghiệm trên những chất liệu mới. Với tác phẩm “Thủy phủ”, họa sĩ Trịnh Minh Tiến đã đoạt giải Đặc biệt “UOB Painting of the Year”. “Thủy phủ” là hình ảnh Nhà thờ Lớn trong mưa in bóng trên kính xe ô tô, được anh tái hiện trên nắp capo. Tác phẩm gợi cho người xem sự suy tưởng, chất vấn về xung đột giá trị ẩn giấu trong sự vận động của lịch sử và xã hội.
“Thủy phủ là bộ tranh tôi sáng tác từ nhiều năm, mong muốn được tái hiện những di sản kiến trúc có liên quan đến dấu ấn cá nhân của con người. Việc theo đuổi trường phái cực thực giống như sự thôi thúc từ bên trong khi tôi thay đổi phương pháp sáng tác của mình. Điều đó cũng tương thích với nhu cầu phát triển của thời đại, với những phương tiện cũng như tiếng nói riêng biệt để tôi có thể nói được tiếng nói của bản thân mình một cách rõ ràng nhất” – họa sĩ Trịnh Minh Tiến chia sẻ.
Họa sĩ Phạm Trần Việt Nam – giải Vàng hạng mục “Nghệ sĩ thành danh” với tác phẩm “Họa chúng sinh 1”, mô tả bộ ba tác phẩm và mạng lưới dày đặc khuôn mặt con người, xâm lấn, ngột ngạt trong áp lực phát triển đô thị. Hội họa của anh mang tính điêu khắc – khâu, thêu, đắp nổi các mảng toan vào với nhau và đục lỗ toan trước khi vẽ.
Với tác phẩm “Hiện thực chậm lại”, họa sĩ Lại Diệu Hà, giải Bạc hạng mục “Nghệ sĩ thành danh” cuộc thi “UOB Painting of the Year” lại mang đến cho công chúng bức tranh mang tính trình diễn, khi thể hiện 3 cấp độ sáng tạo: Lấy cơ thể người nghệ sĩ làm chủ đề, đi sâu nghiên cứu tâm lý kỹ lưỡng trong tiềm thức và cuối cùng chuyển nó thành một bức tranh. Chị được xem là “một nghệ sĩ trình diễn cực đoan” với những tác phẩm hội họa bao gồm sự nghiên cứu xã hội cũng như con người.
Nghệ sĩ Tạ Duy Tùng giành giải thưởng “Nghệ sĩ triển vọng nhất năm” với tác phẩm “Trên con đường” lấy cảm hứng từ đôi giày mà người nghệ sĩ thường mang. Một chiếc giày thay cho một đôi để minh họa cách anh vượt qua khó khăn và trở nên mạnh mẽ hơn. Sợi dây không buộc thể hiện bước đi không chắc chắn, nhưng chiếc giày lại bay lên thể hiện những gì rời rạc cũng có thể trở thành phi thường. Phần hậu cảnh được giản lược thành một không gian phẳng, tối, đẩy bật chủ thể và làm nổi bật tính siêu thực của hình ảnh.
Cơ hội ra thế giới
Mỗi họa sĩ được vinh danh, ngoài việc trưng bày tác phẩm đoạt giải, họ còn giới thiệu đến người xem 2 tác phẩm khác, qua đó công chúng có thể hiểu hơn về phong cách nghệ thuật của mỗi người. Có thể thấy, điểm chung thể hiện trên những sáng tác là tính suy tưởng, chiêm nghiệm và thử nghiệm những hình thức biểu đạt mới mẻ; những giãi bày tâm tư trong hành trình nghệ thuật, những trăn trở về cuộc sống hiện tại, sự mâu thuẫn của con người khi vừa muốn chế ngự thiên nhiên, vừa phải gắn kết, hòa hợp, cùng chung sống, sự cô đơn của con người và mong muốn bình yên trong tâm hồn…
Chia sẻ với báo chí, họa sĩ Lương Xuân Đoàn, Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam, Trưởng ban Giám khảo cuộc thi “UOB Painting of the Year” tại Việt Nam cho rằng: “Cuộc thi là cơ hội được xuất hiện và công nhận trên thị trường nghệ thuật quốc tế, mang lại giá trị lớn hơn cho nền mỹ thuật Việt Nam”. Ông cũng khẳng định: “Đây là thời điểm chúng ta cần cú hích mới cho hội họa đương đại Việt Nam, không chỉ trong nước mà cả nước ngoài. Được tham gia giải thưởng này là cơ hội may mắn cho các bạn trẻ, tạo ra cho công chúng điều kiện cảm nhận tác phẩm nghệ thuật đương đại xuất sắc”.
Họa sĩ Nguyễn Xuân Tiệp, nguyên Phó Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam nhận định: Ngày nay mỹ thuật đương đại Việt Nam đang mở rộng cửa để chứng minh mình có thể trở thành một trung tâm nghệ thuật ở Đông Nam Á và một “thế lực” tại châu Á. Được hay không có lẽ chúng ta cần phải đợi chờ! Song chúng ta đã hội tụ những yếu tố, điều kiện như mỹ thuật có đầy đủ sự tự do để người nghệ sĩ sáng tạo. Môi trường hoạt động của thị trường nghệ thuật nội địa đang có dấu hiệu khởi sắc và định hình. Thêm nữa, điều quan trọng nhất là mỹ thuật có những tài năng xuất sắc, những cá nhân kiệt xuất… và khi các cá nhân đó tập hợp lại sẽ làm nên một nền nghệ thuật đỉnh cao.
Trong bối cảnh đó, cuộc thi UOB Painting với những tiêu chí riêng hướng đến các nghệ sĩ trẻ, có thể coi là chất xúc tác cho họ được hòa mình trong dòng chảy nghệ thuật đương đại khu vực cũng như trên thế giới.
Đinh Thúy
