Theo thần tích, đình Hà Hương được xây dựng năm 1629. Nơi đây thờ hai anh em Vũ Dục Công và Vũ Minh Công – hai vị tướng tài sống dưới thời Hùng Vương thứ 6. Nhờ có công chữa khỏi bệnh dịch cho người dân và dẹp giặc Xích Tị (mũi đỏ), các ngài được vua ban chức Khâm thiên đại tướng quân, Tham tán mưu sự đại tướng quân. Sau đó, hai ngài còn tham gia trị nước, cùng tham gia cuộc chiến chống giặc Ân rồi theo Thánh Gióng lên núi Sóc hóa về trời.
Để ghi nhớ công lao của hai vị tướng tài, vua Hùng cho sửa lại căn nhà cũ – nơi hai ngài từng ở – để làm nơi thờ phụng và truy phong người anh là Thiên uy đại vương, còn người em là Minh uy đại vương.
Đình Hà Hương được xây dựng trên một khu đất cao, bằng phẳng. Trải qua thăng trầm thời gian, ngôi đình đã được trùng tu, tôn tạo nhiều lần. Đến nay, đình vẫn giữ được những nét kiến trúc truyền thống mang phong cách nghệ thuật thế kỷ XVIII – XIX. Đầu thế kỷ XIX, dân làng đã sửa chữa tòa đại bái, phía trước dựng thêm nhà tiền tế. Mặt đình quay về hướng nam. Cổng đình mở theo hướng bắc, được xây theo kiểu nghi môn với 4 trụ biểu. Đình có bố cục theo kiểu chữ “Công”, với tòa đại đình 5 gian 2 dĩ đồ sộ nối với hậu cung gồm 3 gian bằng nhà cầu. Mái đình bề thế, uốn cong với những đầu đao cân đối.
Hậu cung đình gồm 3 gian, được kết cấu bằng 4 bộ vì kèo có cấu trúc kiểu chồng rường. Gian giữa là khám thờ, trên trần khám có màn giếng trang trí hoa văn tinh xảo. Nơi đây đặt long ngai, bài vị của hai vị thành hoàng làng ở vị trí trang trọng, cao hơn hẳn so với vị trí thường thấy ở các đình làng khác.
Trong đình Hà Hương hiện còn giữ được nhiều hiện vật giá trị như 53 đạo sắc phong do các triều vua ban, từ năm 1629 (niên hiệu Đức Long thứ nhất, đời vua Lê Thần Tông) đến năm 1925 (niên hiệu Khải Định thứ 10, đời vua Khải Định) cùng bộ hương án, hoành phi, câu đối cổ rất có giá trị.
Với những giá trị độc đáo về lịch sử, nghệ thuật kiến trúc, năm 1989, đình Hà Hương được xếp hạng Di tích lịch sử – văn hóa cấp quốc gia.
Thuỷ Hương / nguoihanoi.com.vn
