Lễ hội truyền thống Đền Kim Liên nhằm tưởng nhớ Đức Thần Cao Sơn – vị thần có công với nước được nhân dân tôn thờ.
Theo các tài liệu còn lưu giữ tại đền đến nay, Đền Kim Liên được xây dựng dưới thời vua Lê Tương Dực ngay khi Hoàng đế rời đô tới Thăng Long, với mục đích bảo vệ kinh thành mới ở hướng Nam. Đền được lập nên để thờ Cao Sơn Đại Vương (theo tín ngưỡng dân gian là một người con của Lạc Long Quân và Âu Cơ). Trong các sắc phong, văn bia, hoành phi, câu đối còn lưu lại Đền Kim Liên đều khẳng định, đầu thời Lê Trung Hưng, Cao Sơn được đề cao do có công phù giúp vua Lê giành lại ngai vàng từ tay ngoại thích.
Tấm bia “Cao Sơn Đại Vương thần từ bi minh tịnh tự”, do sử thần Lê Trung soạn năm Canh Ngọ, niên hiệu Hồng Thuận thứ 3 (1510) cho biết: Khi vua Lê Tương Dực dấy quân dẹp loạn, khôi phục cơ nghiệp của Lê Lợi, có ba vị đại thần là Nguyễn Bá Lân, Nguyễn Hoàng Dụ, Nguyễn Văn Lữ thụ mệnh đem quân đi chinh phạt, đến địa phận huyện Phụng Hóa (huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình ngày nay) thấy có ngôi đền cổ có 4 chữ “Cao Sơn Đại Vương” rất lấy ngạc nhiên, bèn vào khẩn cầu mong thần phù giúp. Không ngờ 10 ngày sau quân xâm lăng đã bị đánh đuổi khỏi bờ cõi.
Sau khi lên ngôi, vua Lê Tương Dực đã cho xây lại đền thờ và thần Cao Sơn được triều đình nhà Lê đặc biệt coi trọng. Nhớ ơn thần đã ngầm giúp dẹp loạn ở Đông Đô, năm 1509, vua cho xây dựng lại đền thờ to đẹp hơn ở phường Kim Hoa gần thành Thăng Long (nay là phường Phương Liên).
Để tưởng nhớ và thể hiện lòng biết ơn nhớ tới vị thần có công với nước, hàng năm, vào ngày 16 tháng 3 âm lịch (tương truyền là ngày sinh của Đức Thần Cao Sơn), Lễ hội Đền Kim Liên được UBND Quận Đống Đa tổ chức. Lễ hội có nghi thức truyền thống: Lễ dâng hương, tế lễ; rước kiệu Long đình, kiệu ông, kiệu bà và kiệu võng.
Sau phần lễ là tới phần hội rộn ràng, náo nhiệt với nhiều trò chơi truyền thống: chọi chim, cờ người, bóng bàn, thi đấu võ thuật… thu hút đông đảo nhân dân tham gia.
Thông qua Lễ hội Đền Kim Liên đã phản ánh nét đẹp trong sinh hoạt văn hóa cộng đồng được các thế hệ trân trọng, giữ gìn và trao truyền nối tiếp. Đây cũng là hoạt động ý nghĩa nhằm bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa đặc sắc của thành phố Hà Nội nói riêng, giáo dục tình yêu quê hương, đất nước và giữ gìn thuần phong mỹ tục của vùng đất phía Nam của kinh thành Thăng Long xưa./.
Đình – Đền Kim Liên là một “tứ trấn” – trấn phía Nam của Kinh thành Thăng Long xưa, đã được Bộ Văn hóa công nhận và xếp hạng di tích Quốc gia năm 1990. Đến ngày 18/1/2022, với ý nghĩa về giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học và thẩm mỹ tiêu biểu, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 93/QĐ-TTg xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt của cả nước, trong đó có Di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật Thăng Long Tứ Trấn gồm đền Bạch Mã (quận Hoàn Kiếm), đền Voi Phục và đền Quán Thánh (quận Ba Đình), đền Kim Liên (quận Đống Đa).
Hoa Quỳnh (T/h)
Lễ hội Đền Kim Liên tưởng nhớ Đức Thần Cao Sơn (nguoihanoi.com.vn)
