Người viết tiếp phần đời cho cây sen ở Hà Nội

aAsset 1

Từ những đài sen, anh Kiều Cao Dũng lại tận dụng và tạo thêm cuộc sống mới cho những thứ vốn đã chuẩn bị vứt đi để tạo nên những thếp giấy và thêm cho chúng một hình hài mới, sinh động hơn, ý nghĩa hơn.

Câu chuyện về anh Kiều Cao Dũng (Đại Đồng, Thạch Thất, Hà Nội) đã được nhiều người biết tới từ anh chàng biến lá sen thành bất tử, người thổi hồn sống cho những lá bồ đề, nón lá sen, nón lá bồ đề... Những tưởng đó đã là điểm dừng cho cuộc hành trình của anh Dũng với nghề thủ công truyền thống, thế nhưng anh Dũng vẫn miệt mài, ấp ủ suốt 3 năm và tiếp tục thành công với dự án mới - giấy sen làm từ đài sen (một thứ tưởng chừng như chỉ chờ bị bỏ đi).
Câu chuyện về anh Kiều Cao Dũng (Đại Đồng, Thạch Thất, Hà Nội) đã được nhiều người biết tới từ anh chàng biến lá sen thành bất tử, người thổi hồn sống cho những lá bồ đề, nón lá sen, nón lá bồ đề… Những tưởng đó đã là điểm dừng cho cuộc hành trình của anh Dũng với nghề thủ công truyền thống, thế nhưng anh Dũng vẫn miệt mài, ấp ủ suốt 3 năm và tiếp tục thành công với dự án mới – giấy sen làm từ đài sen (một thứ tưởng chừng như chỉ chờ bị bỏ đi).
Đài sen được chọn phải là những đài lớn, già, mẩy và đủ số tuổi nhất định mới có thể làm giấy sen. Trước đây, những đài sen này chỉ được mua để lấy hạt sen rồi bỏ đi hoặc đốt làm phân tro bón lại đầm sen.
Đài sen được chọn phải là những đài lớn, già, mẩy và đủ số tuổi nhất định mới có thể làm giấy sen. Trước đây, những đài sen này chỉ được mua để lấy hạt sen rồi bỏ đi hoặc đốt làm phân tro bón lại đầm sen.
"Tôi ấp ủ dự định này từ cách đây khoảng hơn 5 năm, đó là thời gian mà tôi đã làm được lá sen bất tử. Từ thời gian đó, tôi đã nhìn thấy được tiềm năng của những đài sen chuẩn bị bị bỏ đi này. Tôi nghĩ rằng, tại sao mình không tận dụng hết toàn bộ cây sen. Lá sen thì vẫn có giá trị sử dụng rất lớn nhưng đài sen thì không, chính vì thế tôi nghĩ đến mang lại cho nó một hình hài khác với giá trị và giá trị sử dụng cao hơn đó là làm giấy" - anh Dũng cho biết.
“Tôi ấp ủ dự định này từ cách đây khoảng hơn 5 năm, đó là thời gian mà tôi đã làm được lá sen bất tử. Từ thời gian đó, tôi đã nhìn thấy được tiềm năng của những đài sen chuẩn bị bị bỏ đi này. Tôi nghĩ rằng, tại sao mình không tận dụng hết toàn bộ cây sen. Lá sen thì vẫn có giá trị sử dụng rất lớn nhưng đài sen thì không, chính vì thế tôi nghĩ đến mang lại cho nó một hình hài khác với giá trị và giá trị sử dụng cao hơn đó là làm giấy” – anh Dũng cho biết.
Để làm giấy sen, anh Dũng đã đi nhiều nơi để học hỏi cách làm giấy. Tuy nhiên, ngay từ lúc này, những khó khăn mới lần lượt tìm đến khi anh không thể làm sao cho những sợi xơ sen có thể kết dính với nhau để tạo thành hình như những tờ giấy dó truyền thống.
Để làm giấy sen, anh Dũng đã đi nhiều nơi để học hỏi cách làm giấy. Tuy nhiên, ngay từ lúc này, những khó khăn mới lần lượt tìm đến khi anh không thể làm sao cho những sợi xơ sen có thể kết dính với nhau để tạo thành hình như những tờ giấy dó truyền thống.
"Khoảng năm 2018, khi đi học cách làm giấy dó, tôi được biết đến cây dó, cây mò là chất kết dính, như một chất kháng sinh giúp giấy không bị mốc. Tôi đã thử nhưng đáng tiếc lại không hợp với sen. Sau thời gian đó, tôi như nhảy vào một đường đi mê cung khi không thấy đường ra trong vài năm. Tôi thử với cây bò dây leo ở Bắc Giang nhưng cũng không hợp. Lúc đó tôi cảm thấy khá nản nhưng tự mình động viên mình phải cố hơn. Tình cờ đến 3/2022, tôi đến chơi nhà một người bạn làm hương truyền thống ở Hưng Yên. Ở đó, họ sử dụng một loại bột trong thành phần nguyên liệu làm hương là bột cây bời lời ở Tây Nguyên. Tôi thử sử dụng cho sen thì lại hợp một cách hoàn hảo. Giấy sen lúc đó mới chính thức được thành hình" - anh Dũng cho hay.
“Khoảng năm 2018, khi đi học cách làm giấy dó, tôi được biết đến cây dó, cây mò là chất kết dính, như một chất kháng sinh giúp giấy không bị mốc. Tôi đã thử nhưng đáng tiếc lại không hợp với sen. Sau thời gian đó, tôi như nhảy vào một đường đi mê cung khi không thấy đường ra trong vài năm. Tôi thử với cây bò dây leo ở Bắc Giang nhưng cũng không hợp. Lúc đó tôi cảm thấy khá nản nhưng tự mình động viên mình phải cố hơn. Tình cờ đến 3/2022, tôi đến chơi nhà một người bạn làm hương truyền thống ở Hưng Yên. Ở đó, họ sử dụng một loại bột trong thành phần nguyên liệu làm hương là bột cây bời lời ở Tây Nguyên. Tôi thử sử dụng cho sen thì lại hợp một cách hoàn hảo. Giấy sen lúc đó mới chính thức được thành hình” – anh Dũng cho hay.
Những đài sen sau khi được nhặt bỏ hết hạt, phơi khô qua nhiều nắng rồi lại được luộc thật nhừ trong khoảng từ 8 - 10 tiếng rồi lại được nhặt lại một lần nữa cho thật sạch. "Phải nhặt lại vài lần cho thật sạch hạt, nếu không làm kĩ bước này, giấy sẽ bị đen và phải bỏ cả mẻ đó. Vất vả nhất là toàn bộ công đoạn đều phải làm thủ công, không có máy móc can thiệp" - anh Kiều Cao Dũng chia sẻ.
Những đài sen sau khi được nhặt bỏ hết hạt, phơi khô qua nhiều nắng rồi lại được luộc thật nhừ trong khoảng từ 8 – 10 tiếng rồi lại được nhặt lại một lần nữa cho thật sạch. “Phải nhặt lại vài lần cho thật sạch hạt, nếu không làm kĩ bước này, giấy sẽ bị đen và phải bỏ cả mẻ đó. Vất vả nhất là toàn bộ công đoạn đều phải làm thủ công, không có máy móc can thiệp” – anh Kiều Cao Dũng chia sẻ.
Những đài sen sau khi được nhặt sạch được chọn và đem đi giã bằng tay thật kĩ sao cho các xơ sen phải tơi ra. Công đoạn này giống như việc giã ruốc thịt bằng tay, phải giã tay thật kĩ thì các sợ xơ xen mới bông mịn và tơi đều.
Những đài sen sau khi được nhặt sạch được chọn và đem đi giã bằng tay thật kĩ sao cho các xơ sen phải tơi ra. Công đoạn này giống như việc giã ruốc thịt bằng tay, phải giã tay thật kĩ thì các sợ xơ xen mới bông mịn và tơi đều.
Những sợi xơ sen sau công đoạn giã nhuyễn được ủ trong hoá chất hữu cơ trong thời gian ít nhất 3 tháng trước khi vào công đoạn quan trọng. Theo anh Dũng, việc tờ giấy sen có đẹp hay không là ở công đoạn ủ này có kĩ hay không. Nếu chỉ cần có một sai sót nhỏ là công sức mấy tháng có thể đi theo gió.
Những sợi xơ sen sau công đoạn giã nhuyễn được ủ trong hoá chất hữu cơ trong thời gian ít nhất 3 tháng trước khi vào công đoạn quan trọng. Theo anh Dũng, việc tờ giấy sen có đẹp hay không là ở công đoạn ủ này có kĩ hay không. Nếu chỉ cần có một sai sót nhỏ là công sức mấy tháng có thể đi theo gió.
Xơ sen sau thời gian "ngủ đông" 3 tháng được đưa ra để vào công đoạn chao giấy. Những xơ sen lúc này rất mịn, người thợ chao giấy phải khuấy bể xơ thật kĩ.
Xơ sen sau thời gian “ngủ đông” 3 tháng được đưa ra để vào công đoạn chao giấy. Những xơ sen lúc này rất mịn, người thợ chao giấy phải khuấy bể xơ thật kĩ.
Những xơ sen được ngâm ủ và làm trắng sắp được trở mình để mang lên mình một diện mạo mới.
Những xơ sen được ngâm ủ và làm trắng sắp được trở mình để mang lên mình một diện mạo mới.
Không giống như giấy dó phải chao nhiều rồi ép nhiều lớp lại. Giấy sen của anh Dũng làm đơn giản hơn khi chỉ cần chao một lớp rồi mang đi phơi.
Không giống như giấy dó phải chao nhiều rồi ép nhiều lớp lại. Giấy sen của anh Dũng làm đơn giản hơn khi chỉ cần chao một lớp rồi mang đi phơi.
Những thếp giấy sau khi chao sẽ được phơi qua vài nắng cho thật khô rồi mới ép phẳng lại. Không giống như làm giấy dó, người thơ ép trước rồi mới phơi.
Những thếp giấy sau khi chao sẽ được phơi qua vài nắng cho thật khô rồi mới ép phẳng lại. Không giống như làm giấy dó, người thơ ép trước rồi mới phơi.
Trải qua thời gian gần 5 năm, những thếp giấy sen đã thành hình trong sự vui mừng của anh Dũng. Tuy nhiên, lúc này mới là bắt đầu của thử thách khi anh tạo ra một sản phẩm mất nhiều công sức nhưng liệu có giá trị lớn hay không. Để trả lời cho câu hỏi này, anh Dũng quyết định sẽ biến những thếp giấy này thành các tác phẩm và sản phẩm thủ công hoàn thiện. Việc này cũng sẽ giúp tăng giá trị của cây sen đến tối đa đúng như ấp ủ của anh Dũng.
Trải qua thời gian gần 5 năm, những thếp giấy sen đã thành hình trong sự vui mừng của anh Dũng. Tuy nhiên, lúc này mới là bắt đầu của thử thách khi anh tạo ra một sản phẩm mất nhiều công sức nhưng liệu có giá trị lớn hay không. Để trả lời cho câu hỏi này, anh Dũng quyết định sẽ biến những thếp giấy này thành các tác phẩm và sản phẩm thủ công hoàn thiện. Việc này cũng sẽ giúp tăng giá trị của cây sen đến tối đa đúng như ấp ủ của anh Dũng.
Thử thách đầu tiên là tạo lớp bề mặt cho giấy. Anh Dũng nghĩ đến làng tranh Đông Hồ ở Bắc Ninh có dòng tranh giấy dó quết màu điệp. Anh cũng lân la tìm đến để học hỏi, tuy nhiên các nghệ nhân ở đây đều từ chối việc hướng dẫn anh làm công đoạn điệp giấy. "Tôi xin học cách làm nhưng không được. Tôi xin một ít bột điệp để thử nhưng các nghệ nhân cũng từ chối. Tôi đành phải tự tìm lối đi khác, tự mình tìm cách. Tôi phải lần mò các khu vực ven biển nhưng không thể tìm được cách tạo ra lớp bột điệp bí ẩn đó. Tình cờ, tôi được một người bạn ở Quảng Ninh giới thiệu tới một người họa sĩ duy nhất ở Việt Nam làm tranh bột điệp" - anh Dũng chia sẻ.
Thử thách đầu tiên là tạo lớp bề mặt cho giấy. Anh Dũng nghĩ đến làng tranh Đông Hồ ở Bắc Ninh có dòng tranh giấy dó quết màu điệp. Anh cũng lân la tìm đến để học hỏi, tuy nhiên các nghệ nhân ở đây đều từ chối việc hướng dẫn anh làm công đoạn điệp giấy. “Tôi xin học cách làm nhưng không được. Tôi xin một ít bột điệp để thử nhưng các nghệ nhân cũng từ chối. Tôi đành phải tự tìm lối đi khác, tự mình tìm cách. Tôi phải lần mò các khu vực ven biển nhưng không thể tìm được cách tạo ra lớp bột điệp bí ẩn đó. Tình cờ, tôi được một người bạn ở Quảng Ninh giới thiệu tới một người họa sĩ duy nhất ở Việt Nam làm tranh bột điệp” – anh Dũng chia sẻ.
"Lúc tôi xin gặp, anh họa sĩ cũng đồng ý gặp tôi nhưng còn khá e dè. Tuy nhiên, sau cuộc nói chuyện, có lẽ anh họa sĩ cũng hiểu tôi hoàn toàn chỉ muốn học chứ không có ý đồ gì khác. Và có lẽ anh cũng thích thú với ý tưởng này nên anh đã chỉ cho tôi toàn bộ bí mật của dòng tranh bột điệp và cách làm ra bột điệp sau cho đẹp nhất" - anh Dũng nói.
“Lúc tôi xin gặp, anh họa sĩ cũng đồng ý gặp tôi nhưng còn khá e dè. Tuy nhiên, sau cuộc nói chuyện, có lẽ anh họa sĩ cũng hiểu tôi hoàn toàn chỉ muốn học chứ không có ý đồ gì khác. Và có lẽ anh cũng thích thú với ý tưởng này nên anh đã chỉ cho tôi toàn bộ bí mật của dòng tranh bột điệp và cách làm ra bột điệp sau cho đẹp nhất” – anh Dũng nói.
Những thếp giấy được quét bột điệp màu giống như một lớp bảo vệ cho giấy và tạo nên lớp óng ánh đẹp mắt.
Những thếp giấy được quét bột điệp màu giống như một lớp bảo vệ cho giấy và tạo nên lớp óng ánh đẹp mắt.
"Tôi bắt đầu bằng cây sen, vì thế tôi cũng muốn tiếp tục với cây sen. Làm hoa sen giấy từ giấy sen cũng xuất phát từ suy nghĩ đó. Đây là ý tưởng đầu tiên để tôi có thể làm để tăng giá trị của cây sen như mình từng mong muốn" - anh Dũng cho biết.
“Tôi bắt đầu bằng cây sen, vì thế tôi cũng muốn tiếp tục với cây sen. Làm hoa sen giấy từ giấy sen cũng xuất phát từ suy nghĩ đó. Đây là ý tưởng đầu tiên để tôi có thể làm để tăng giá trị của cây sen như mình từng mong muốn” – anh Dũng cho biết.
Để hiện thực hóa điều đó, chàng trai này đã ăn ngủ ở làng hoa giấy Thanh Tiên (Thừa Thiên Huế) trong một thời gian dài để thuyết phục những người nghệ nhân ở đây và học cách làm hoa giấy.
Để hiện thực hóa điều đó, chàng trai này đã ăn ngủ ở làng hoa giấy Thanh Tiên (Thừa Thiên Huế) trong một thời gian dài để thuyết phục những người nghệ nhân ở đây và học cách làm hoa giấy.
Lúc mới đầu còn bỡ ngỡ nhưng nay anh Dũng đã làm quen tay nên công việc đã trở nên dễ thở hơn nhiều. Dưới bàn tay của anh Dũng, những lá giấy sen thoắt ẩn thoắt hiện rồi hiện nguyên hình là một bông hoa sen với cánh xoè cánh cụp sống động như thật mà mới thoạt nhìn sẽ dễ lầm tưởng là một bông hoa sen khô.
Lúc mới đầu còn bỡ ngỡ nhưng nay anh Dũng đã làm quen tay nên công việc đã trở nên dễ thở hơn nhiều. Dưới bàn tay của anh Dũng, những lá giấy sen thoắt ẩn thoắt hiện rồi hiện nguyên hình là một bông hoa sen với cánh xoè cánh cụp sống động như thật mà mới thoạt nhìn sẽ dễ lầm tưởng là một bông hoa sen khô.
Hiện nay, những bông hoa sen này đang được bán tại không gian triển lãm ở Tràng An, Ninh Bình với giá 150.000 đồng/bông.
Hiện nay, những bông hoa sen này đang được bán tại không gian triển lãm ở Tràng An, Ninh Bình với giá 150.000 đồng/bông.
Bên cạnh tạo hình cho giấy sen, anh Dũng cũng đã kết hợp cùng họa sĩ Đinh Công Tuyến (họa sĩ duy nhất tại Việt Nam làm tranh màu bột điệp) để tạo nên những bức tranh trên giấy sen phủ bột điệp. Những bức tranh được tạo ra là độc bản và có giá trị cao.
Bên cạnh tạo hình cho giấy sen, anh Dũng cũng đã kết hợp cùng họa sĩ Đinh Công Tuyến (họa sĩ duy nhất tại Việt Nam làm tranh màu bột điệp) để tạo nên những bức tranh trên giấy sen phủ bột điệp. Những bức tranh được tạo ra là độc bản và có giá trị cao.
"Để có được bức tranh hoa sen này, tôi phải đặt riêng anh Tuyến vẽ trong 1 tháng, hỏng khoảng 10 thếp giấy. Vẽ trên giấy sen khó hơn vì nếu sai một màu thì không thể dùng màu trắng đắp lên để sửa lại mà phải thay toàn bộ. Bức tranh này tôi hiện chỉ dùng cho việc trưng bày, chưa định được giá. Tuy nhiên, chỉ tính riêng công vẽ và khung gỗ thì bức tranh này đã có giá khoảng 20 triệu" - anh Dũng nói thêm.
“Để có được bức tranh hoa sen này, tôi phải đặt riêng anh Tuyến vẽ trong 1 tháng, hỏng khoảng 10 thếp giấy. Vẽ trên giấy sen khó hơn vì nếu sai một màu thì không thể dùng màu trắng đắp lên để sửa lại mà phải thay toàn bộ. Bức tranh này tôi hiện chỉ dùng cho việc trưng bày, chưa định được giá. Tuy nhiên, chỉ tính riêng công vẽ và khung gỗ thì bức tranh này đã có giá khoảng 20 triệu” – anh Dũng nói thêm.
"Từ nhỏ, tôi vốn đã có tình yêu với những nghề thủ công truyền thống bởi trong đó chứa đựng là cả hồn cốt văn hoá truyền thống của dân tộc. Những nước phương Tây và Nhật Bản, ở đó những người thợ thủ công có địa vị và kinh tế rất tốt. Tuy nhiên, ở Việt Nam thì nghề thủ công lại đang loay hoat chật vật trong việc tìm thị trường. Những người thợ thủ công của Việt Nam tay nghề rất khéo nhưng lại dần không được coi trọng. Những làng nghề thủ công nức tiếng giờ chỉ còn vang bóng. Tôi hi vọng những gì tôi làm qua dự án này có thể gợi mở một hướng đi khác hơn cho nghề thủ công truyền thống Việt Nam" - anh Dũng tâm sự.
“Từ nhỏ, tôi vốn đã có tình yêu với những nghề thủ công truyền thống bởi trong đó chứa đựng là cả hồn cốt văn hoá truyền thống của dân tộc. Những nước phương Tây và Nhật Bản, ở đó những người thợ thủ công có địa vị và kinh tế rất tốt. Tuy nhiên, ở Việt Nam thì nghề thủ công lại đang loay hoat chật vật trong việc tìm thị trường. Những người thợ thủ công của Việt Nam tay nghề rất khéo nhưng lại dần không được coi trọng. Những làng nghề thủ công nức tiếng giờ chỉ còn vang bóng. Tôi hi vọng những gì tôi làm qua dự án này có thể gợi mở một hướng đi khác hơn cho nghề thủ công truyền thống Việt Nam” – anh Dũng tâm sự.
Hiện tại, những bông hoa sen giấy của anh Dũng không chỉ dừng lại ở Việt Nam mà đã xuất hiện tại một số nước trên thế giới như Nhật, Mỹ... và đều được đánh giá cao về tính sáng tạo cũng như tay nghề.
Hiện tại, những bông hoa sen giấy của anh Dũng không chỉ dừng lại ở Việt Nam mà đã xuất hiện tại một số nước trên thế giới như Nhật, Mỹ… và đều được đánh giá cao về tính sáng tạo cũng như tay nghề.
"Đây là một bức phướn làm hoàn toàn từ giấy sen, từ lá cho đến cánh hoa, đài hoa, nhụy hoa... đều được làm bằng giấy sen. Khoảng giữa tháng 8 này, bức phướn này sẽ được vận chuyển sang Mỹ để bàn giao cho một doanh nghiệp chuyên các sản phẩm thực phẩm năng lượng, thực phẩm chức năng từ cây sen" - anh Dũng tiết lộ.
“Đây là một bức phướn làm hoàn toàn từ giấy sen, từ lá cho đến cánh hoa, đài hoa, nhụy hoa… đều được làm bằng giấy sen. Khoảng giữa tháng 8 này, bức phướn này sẽ được vận chuyển sang Mỹ để bàn giao cho một doanh nghiệp chuyên các sản phẩm thực phẩm năng lượng, thực phẩm chức năng từ cây sen” – anh Dũng tiết lộ.
Không gian trưng bày các vật phẩm từ sen của anh Dũng đã gây được tiếng vang với thị trường. Trong đó, đáng phải kể đến là những chiếc nón lá sen hiện đang được bán ở thị trường Quốc tế và được bạn bè thế giới đón nhận.
Không gian trưng bày các vật phẩm từ sen của anh Dũng đã gây được tiếng vang với thị trường. Trong đó, đáng phải kể đến là những chiếc nón lá sen hiện đang được bán ở thị trường Quốc tế và được bạn bè thế giới đón nhận.

Khánh Huy
https://kinhtedothi.vn/nguoi-viet-tiep-phan-doi-cho-cay-sen-o-ha-noi.html

Tin cùng chuyên mục